Ύπνος και ακαδημαϊκή απόδοση – Αποτελέσματα έρευνας

Η οργάνωση της μελέτης για ένα μαθητή είναι ίσως ένα από τα πιο δύσκολα σημεία της καθημερινότητάς του, ειδικά για τους μαθητές της Β΄ και Γ΄ λυκείου. Η προσπάθεια όμως των μαθητών αυτών να μάθουν και να αποδώσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τους οδηγεί πολλές φορές σε λάθη τακτικής τα οποία έχουν αρνητικό α­ντί­κτυπο στην απόδοσή τους. Ένα από τα λάθη είναι η περικοπή του βρα­δινού ύπνου, για ποικίλους λόγους (άλλοτε προσπαθώντας να μελετήσουν περισσότερο, άλλοτε για να απα­σχολήσουν τον εαυτό τους με τα ηλεκτρονικά μέσα κ.ο.κ.).

Έχω ξαναγράψει σε παλαιότερο άρθρο μου εδώ για το βραδινό ύπνο και τη μεγάλη του σημασία για τη μάθηση. Επανέρχομαι για δύο λόγους.
Ο πρώτος λόγος έχει να κάνει με το ότι είμαστε ακόμη σχεδόν στην αρχή της σχο­λικής χρονιάς, οπότε αξίζει να προσεχθεί το θέμα του ύπνου από τώρα που είναι ακόμη νωρίς (ειδικά για τους υποψήφιους των πανελληνίων εξετάσεων).
Ο δεύτερος λόγος είναι για να παρουσιάσω μια καινούρια έρευνα που έγινε από δύο καθηγητές του ΜΙΤ σε ένα δείγμα περίπου 100 φοιτητών (μέσου όρου ηλικίας 18,2 χρονών), συσχετίζοντας τη μειωμένη απόδοση που έχουν οι φοι­τητές στις εξετάσεις τους με το μειωμένο χρόνο βραδινού ύπνου. Γενικά, η με­γα­λύτερη χρονική διάρκεια βραδινού ύπνου, η καλύτερη ποιότητα του ύπνου και η σταθερότητα στην καθημερινή χρονική διάρκεια του ύπνου είναι συνυ­φασμένες με καλύτερα ακαδημαϊκά αποτελέσματα. Τα παραπάνω τρία χαρα­κτηριστικά για τον ύπνο είναι υπεύθυνα, σύμφωνα με την έρευνα, για το 25% της διαφοροποίησης στην απόδοση των φοιτητών που είναι ένα αξιοσημείωτο και διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό.

Η με­γα­λύτερη χρονική διάρκεια βραδινού ύπνου, η καλύτερη ποιότητα του ύπνου και η σταθερότητα στην καθημερινή χρονική διάρκεια του ύπνου είναι συνυ­φασμένες με καλύτερα ακαδημαϊκά αποτελέσματα.

Ειδικότερα η έρευνα έδειξε ότι οι φοιτητές που κοιμούνται νωρίς και ξυπνούν νωρίς έχουν καλύτερα αποτελέσματα στους βαθμούς των εξετάσεών τους, ενώ υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της διάρκειας του ύπνου και της ακαδη­μα­ϊκής απόδοσης όπως φαίνεται και από το επόμενο διάγραμμα.

Επιπλέον, ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό είναι η ασυνέπεια (έλλειψη στα­θε­ρότητας) στη χρονική διάρκεια του ύπνου που μερικοί μαθητές επιδει­κνύουν στη διάρκεια της εβδομάδας. Πράγματι αρκετές φορές ο καθημερινός ύπνος των μαθητών κατά τη διάρκεια της εβδομάδας είναι ελλιπής, ενώ το Σαββατο­κύριακο κοιμούνται περισσότερες ώρες προσπαθώντας να αναπληρώ­σουν το χαμένο ύπνο. Ακόμη και μέσα στην εβδομάδα η χρονική διάρκεια του ύπνου ποικίλλει (ανάλογα ίσως με τις υποχρεώσεις που έχουν οι μαθητές), ενώ κοιμούνται ακατάστατα χωρίς κάποιο σταθερό πρόγραμμα. Αυτή η ασυνέπεια μετρήθηκε στην έρευνα και αποδείχθηκε ότι συσχετίζεται αρνητικά με την ακαδημαϊκή απόδοση των φοιτητών, όπως φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το εύρημα της έρευνας ότι δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία η διάρκεια του ύπνου το βράδυ πριν από κάποιο test ή διαγώνισμα αλλά η διάρκεια του βραδινού ύπνου σε ολόκληρο το χρονικό διάστημα του ενός μηνός πριν από το διαγώνισμα. Με άλλα λόγια, δεν αρκεί ο μαθητής να κοιμάται καλά μόνο τις δύο-τρεις μέρες πριν από το διαγώνισμα που θα γράψει, αλλά πρέπει να κοιμάται καλά σε μεγάλη χρονική διάρκεια πριν από αυτό έτσι ώστε να έχει τα επι­θυ­μητά αποτελέσματα. Το συμπέρασμα αυτό είναι λογικό μιας και στη φάση που μαθαίνει ο μα­θητής (χρόνος πριν το διαγώνισμα) ο ύπνος είναι ιδιαίτερα πολύτιμος, όπως έχω ήδη αναλύσει στο προηγούμενο άρθρο μου εδώ.

Η έρευνα έδειξε επίσης ότι έχει ιδιαίτερη σημασία η ποιότητα του ύπνου η οποία συνδέεται και αυτή θετικά με καλύτερα ακαδημαϊκά αποτελέσματα. Πιθανώς η ποιότητα του ύπνου (συχνά ξυπνήματα κατά τη διάρκεια της νύχτας, ανήσυχος ύπνος) επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η ενσωμάτωση των γνώσεων στις οποίες εκτέθηκε ο μαθητής. Γι’ αυτό ίσως είναι ιδιαίτερα χρήσιμος ο βραδινός ύπνος, ο οποίος είναι αναντικατάστατος αφού το βράδυ οι αιτίες που μπορούν να ξυπνήσουν το άτομο είναι πολύ λιγότερες (λιγότεροι θόρυβοι, λιγότερο φως κ.ο.κ.) σε σχέση με τις άλλες ώρες της ημέρας.
Επιπλέον, από την έρευνα προέκυψαν και κάποιες διαφορές μεταξύ των αγοριών και των κοριτσιών. Συγκεκριμένα, τα κορίτσια εμφάνισαν καλύτερη ποιότητα ύπνου και μικρότερη ασυνέπεια στον ύπνο σε σχέση με τα αγόρια, ενώ η ασυνέπεια στον ύπνο επηρεάζει την ακαδημαϊκή απόδοση πολύ περισσότερο στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια.

Η παραπάνω έρευνα είναι μία από τις πολλές έρευνες που καταδεικνύουν τη σημασία του ύπνου για τη μάθηση και συνεπώς την καλή ακαδημαϊκή από­δοση των μαθητών. Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορεί να μη γενι­κεύονται σε κάθε ειδική περίπτωση αλλά είναι ενδεικτικά της σημασίας που πρέπει να δίνουν οι μαθητές στο θέμα αυτό.
Συγκεκριμένα, η χρονική διάρκεια του ύπνου (οκτώ ώρες βραδινού ύπνου), η συνέπεια στο πρόγραμμα του ύπνου (κάθε μέρα οκτώ ώρες και περίπου τις ίδιες ώρες να σηκώνονται και να πέφτουν για ύπνο) και η ποιότητα του ύπνου (ήσυχος ύπνος, χωρίς διασπάσεις) έχουν σύμφωνα με την έρευνα ευεργετικά αποτελέσματα στην απόδοση των μαθητών.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερες λεπτομέρειες και να κατεβάσετε την έρευνα από εδώ.